Oké, waar komt dat eigenlijk vandaan?
Over de vader van Okidoki, grappig woord nr. 127
Mijn boekje De Grappigste Woorden vordert gestaag, maar m’n research naar het woord okidoki (‘prima’, ‘uitstekend’, ‘helemaal goed’) ging vreemd genoeg helemaal niet prima, uitstekend of helemaal goed. Integendeel, zou ik zeggen. Dat had onder andere een reeks oorzaken van persoonlijke aard, maar daar zal ik u verder niet mee gaan vermoeien. Dus ik begin gewoon even opnieuw. Oké? Okay!
Stop ermee!
Mijn boekje De Grappigste Woorden vordert gestaag, maar m’n research naar het woord okidoki (‘prima’, ‘uitstekend’, ‘helemaal goed’) ging vreemd genoeg helemaal niet prima, uitstekend of helemaal goed. Integendeel, zou ik zeggen. Dat had een reeks oorzaken, waarvan het speuren naar de herkomst van het onderliggende woord misschien wel de meest tijdrovende was. Want tja, als ik eenmaal aan het graven ben, is het altijd lastig om weer op te houden. Dan moet ik tegen mezelf roepen: stop ermee, stop ermee, dit is een bijzaak!
Read had al naam gemaakt met zijn studie naar het woord fuck vanuit sociologisch perspectief
Enfin, okidoki dus, daar kwam het allemaal door. Het is een verlengde vorm van de Engels-Amerikaanse afkorting O.K., die we in het Nederlands zijn gaan schrijven als oké. Wat ik dus wilde doen, is snel uitzoeken waar die afkorting voor staat, even een regeltje aan wijden en klaar en door. Maar dat bleek zo eenvoudig nog niet. Want: niemand weet precies waar die afkorting de afkorting van is. Of nou ja: theorieën zijn er genoeg. In de Engelse Wikipedia is een overzichtje te vinden van de meest gangbare en dat zijn er al 39…
Op openbare toiletten
De beste verklaring? Die werd in de jaren zestig gegeven door de Amerikaanse taalkundige en etymoloog Alan Walker Read (1906 – 2002). Read maakte onder andere naam met een studie naar het woord fuck vanuit sociologisch perspectief (1934) en met zijn boek over klassieke Amerikaanse graffiti in openbare toiletten (1935). Maar zijn allergrootste ‘claim to fame’ is toch wel dat hij de bron van O.K. vond.
Het was voor Read een hobbyprojectje dat hij in de avonduren uitvoerde: als hij thuiskwam van zijn werk aan de Columbia University speurde hij in oude kranten naar het woordje O.K. De vroegste vermelding bleek te vinden in de krant Boston Morning Post uit 1839. In een satirisch artikel over slechte spelling werd het gebruikt voor ‘Oll Korrect’ (‘helemaal goed’).
Stem op mij
Een enorme vlucht nam O.K. een jaar later dankzij Martin Van Buren, de achtste president van de Verenigde Staten. Van Buren wilde in 1840 herkozen worden. Hij stond toen bekend als Old Kinderhook, een bijnaam die hij ontleende aan zijn geboortedorp en die mooi afgekort kon worden tot OK. ‘Stem OK’ bekte ook veel lekkerder dan ‘Stem Van Buren’ en dankzij het artikel in de Boston Morning Post had het ook nog een bijbetekenis gekregen die goed van pas kwam.
Het zou Van Buren overigens niet helpen. Hij werd bij de presidentsverkiezingen verslagen door zijn concurrent William Henry Harrison. Die overigens op de 32ste dag van zijn presidentschap al stierf. Aan een longontsteking die hij vermoedelijk opliep bij zijn inhuldiging. Maar hier komen we toch echt in de bijzaken van bijzaken terecht en dus wordt het tijd dat ik even ‘stop!’ naar mezelf roep.
De absolute waarheid
Read wijdde in 1963 een serie artikelen aan zijn zoektocht naar het ontstaan van O.K. in American Speech, een academisch tijdschrift van de American Dialect Society. Was daarmee het laatste woord gezegd over O.K.? Nee, zeker niet. Er zijn nog altijd taalkundigen die meer waarde hechten aan alternatieve verklaringen. Een veelgehoorde theorie is dat O.K. z’n oorsprong vindt bij ‘okeh’, een woord uit de taal van de Choctaw. Deze native Americans gebruikten het van oudsher als een bevestiging na een vraag. Zoiets als ‘inderdaad’ of ‘zo is het’. Alan Walker Read vond het geen probleem dat zijn theorie hiermee mogelijk weerlegd zou zijn. ‘Niets is een absolute waarheid,’ schreef hij ooit, ‘niets is voor altijd.’
